Ο χάλυβας αποτελεί ένα σπουδαίο αγαθό για την πρόοδο των ανθρώπινων κοινωνιών, καθώς βρίσκει εφαρμογή σε διάφορους τομείς, όπως στις υποδομές, την κατασκευή, τις μεταφορές και τις οικιακές συσκευές.
Η δυνατότητά του για ανακύκλωση χωρίς υποβάθμιση της ποιότητάς του, τον καθιστά σημαντικό παράγοντα για τη μετάβαση προς μια πιο κυκλική οικονομία.
Παρά τα παραπάνω πλεονεκτήματα, η παραγωγή του χάλυβα συνεχίζει να συνεισφέρει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζονται με την ενέργεια, ανέρχονται στο 7% των παγκόσμιων εκπομπών, σύμφωνα με την έκθεση "Towards a Circular Steel Industry" του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) τον Ιούλιο του 2023.
Αυτό προκύπτει από την έντονη εξάρτηση του τομέα από τα ορυκτά καύσιμα τόσο για την ενέργεια όσο και για την επεξεργασία της σιδηρομεταλλουργίας.
Για να επιτευχθεί ένας πραγματικά βιώσιμη και κλιματικά ουδέτερη παραγωγή χάλυβα, είναι απαραίτητη μια πολυδιάστατη προσέγγιση.
Η βελτίωση της αποδοτικότητας των υλικών, η αύξηση του ποσοστού ανακυκλωμένου χάλυβα, η βελτιστοποίηση των διαδικασιών παραγωγής και η ελαχιστοποίηση των υλικών κατασκευής είναι σημαντικά βήματα, αλλά μόνα τους δεν μπορούν να εγγυηθούν μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Το ζήτημα έγκειται σε μια βασική μετάβαση προς βιώσιμες πηγές ενέργειας για την παραγωγή χάλυβα, με έμφαση στην αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων στον τομέα.
Η συνεργασία είναι κλειδί στον εντοπισμό και την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών στους βασικούς τομείς χρήσης χάλυβα.
Η αμοιβαία μάθηση και η ανταλλαγή κανονιστικών εμπειριών μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην πιο αποδοτική χρήση του χάλυβα σε παγκόσμια κλίμακα.
Ένα βασικό στοιχείο αυτής της συνεργασίας είναι ο καθοριστικός ρόλος που παίζει η ανακύκλωση των αποβλήτων χάλυβα (scrap) στην ενίσχυση της κυκλικότητας, καθώς και της επαναχρησιμοποίησης ακέραιων χαλύβδινων δομικών στοιχείων σε νέες κατασκευές.
Παρόλο που περίπου το 30% του χάλυβα προέρχεται από την ανακύκλωση αποβλήτων χάλυβα (scrap), αναμένεται ότι αυτό το ποσοστό θα αυξηθεί καθώς περισσότερα απόβλητα χάλυβα γίνονται διαθέσιμα στις αναδυόμενες οικονομίες.
Έως το 2050, εκτιμάται ότι σχεδόν το μισό της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα θα μπορούσε να προέρχεται από ανακυκλωμένα απόβλητα χάλυβα (scrap).
Οι εθνικές κυβερνήσεις διαδραματίζουν έναν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν τη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, επιβάλλοντας κανονισμούς που διασφαλίζουν την περιβαλλοντικά ορθή συλλογή και ταξινόμηση των αποβλήτων χάλυβα.
Αυτό δεν επιτρέπει μόνο την αυξημένη χρήση του ανακυκλωμένου χάλυβα, αλλά μειώνει επίσης τη μόλυνση από άλλα υλικά, όπως το χαλκό, επιτρέποντας προδιαγραφές υψηλότερης ποιότητας χάλυβα.
Ωστόσο, η τελική μετάβαση σε έναν πιο πράσινο τομέα χάλυβα απαιτεί μια μετάβαση από το χάλυβα βασισμένο σε ορυκτά καύσιμα σε χάλυβα βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Παρόλο που οι ανανεώσιμες πηγές προμηθεύουν επί του παρόντος ένα σημαντικό κομμάτι της ενέργειας που χρησιμοποιείται για τη δευτερογενή παραγωγή χάλυβα σε κλιβάνους ηλεκτρικού τόξου, η πρωτογενής παραγωγή χάλυβα, η οποία αντιστοιχεί στο 70% της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα, παραμένει κυρίως εξαρτημένη από ορυκτά καύσιμα.
Η αποφασιστική πολιτική υποστήριξη στα αρχικά στάδια υιοθέτησης τεχνολογίας είναι κρίσιμη για τη μετάβαση σε χάλυβα παραγόμενο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι πολιτικές σε εθνικό επίπεδο που καθορίζουν την πορεία για το μετασχηματισμό του τομέα και η υιοθέτηση υποστηρικτικών μέτρων είναι ζωτικές, αλλά δεδομένου του διεθνούς εμπορικού χαρακτήρα του χάλυβα, ο συλλογικός συντονισμός είναι εξίσου κρίσιμος.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεργασία μεταξύ των εθνών συνιστά σημείο εστίασης.
Μέσω διαλόγου, μπορούν να θεσπιστούν διεθνώς συμφωνημένοι ορισμοί, πρότυπα και πιστοποιήσεις για τον χάλυβα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα.
Οι πολύπλευρες δεσμεύσεις για δημόσιες προμήθειες μπορούν να δημιουργήσουν αρχική ζήτηση, ενώ η ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με την έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογίας, τις επαγγελματικές δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετάβαση και την τεχνική και οικονομική υποστήριξη προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να επιταχύνουν την παγκόσμια μετάβαση προς τον χάλυβα βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Συνοψίζοντας, ο βιομηχανικός τομέας του χάλυβα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο όπου η κυκλική και πράσινη προσέγγιση δεν είναι απλώς στρατηγική επιλογή αλλά αναγκαιότητα για ένα βιώσιμο μέλλον.
Η συνεργασία των εθνών και των βιομηχανιών είναι ουσιώδης για να δημιουργηθεί ένα μονοπάτι προς έναν βιώσιμο βιομηχανικό τομέα χάλυβα που όχι μόνο ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα αλλά προστατεύει τον πλανήτη για τις επόμενες γενιές.
